Ngày Pháp luật Việt Nam bắt nguồn từ sáng kiến của địa phương. Xuất phát từ nhu cầu đa dạng hóa các hình thức phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) đã tổ chức triển khai mô hình này với tính chất là một ngày sinh hoạt pháp luật tập trung để cán bộ, công chức, viên chức, Nhân dân nghiên cứu, tìm hiểu pháp luật. Từ mô hình này, năm 2010, Hội đồng phối hợp công tác PBGDPL của Chính phủ (nay là Hội đồng phối hợp PBGDPL Trung ương) đã hướng dẫn việc nhân rộng trên phạm vi toàn quốc và được đánh giá là một cách làm mới, tích cực, góp phần đa dạng hóa các hình thức PBGDPL hiện có.
Ngày 20/6/2012, tại kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XIII đã thông qua Luật PBGDPL. Xuất phát từ vai trò của pháp luật, ý nghĩa của Hiến pháp năm 1946 - Bản Hiến pháp đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa với những giá trị về tư tưởng pháp quyền, quyền lực thuộc về Nhân dân, bảo đảm quyền con người, quyền công dân và thực tiễn triển khai mô hình "Ngày Pháp luật", kết hợp với tham khảo kinh nghiệm của một số quốc gia trên thế giới, Luật PBGDPL đã quy định ngày 09 tháng 11 hằng năm là Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (Điều 8) - Ngày Quốc hội nước Việt Nam dân chủ cộng hoà thông qua Hiến pháp năm 1946. Ngày Pháp luật được tổ chức nhằm tôn vinh Hiến pháp, pháp luật, giáo dục ý thức thượng tôn pháp luật cho mọi người trong xã hội.
Cụ thể hóa nội dung này, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 28/2013/NĐ-CP ngày 04/4/2013 quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật (Nghị định số 28/2013/NĐ-CP), trong đó quy định cụ thể nội dung, hình thức và trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức trong tổ chức triển khai thực hiện Ngày Pháp luật Việt Nam. Ngày pháp luật Việt Nam có mục đích và ý nghĩa như sau:
1. Thượng tôn Hiến pháp và pháp luật
Ngày Pháp luật Việt Nam được tổ chức hằng năm nhằm tôn vinh Hiến pháp, pháp luật, đề cao giá trị của Hiến pháp, pháp luật trong Nhà nước pháp quyền, giáo dục ý thức thượng tôn pháp luật cho mọi người trong xã hội. Với ý nghĩa đó, để hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam, các cơ quan, đơn vị, địa phương tập trung hoàn thành tốt các nhiệm vụ liên quan đến công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật gắn với tổ chức thi hành pháp luật, đồng thời mọi tổ chức, cá nhân nghiên cứu, tìm hiểu pháp luật, góp phần đưa các quy định của pháp luật đi vào cuộc sống.
2. Xây dựng niềm tin, tình cảm, thái độ ứng xử phù hợp với pháp luật, tạo nên sự bền vững của ý thức pháp luật, tạo lập kỷ cương, phép nước góp phần nâng cao hiệu quả xây dựng, PBGDPL và thi hành pháp luật, đáp ứng yêu cầu xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân
Pháp luật của nước ta đảm bảo nguyên tắc công bằng, minh bạch; ghi nhận, bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp cho mỗi cá nhân và hài hòa lợi ích trong xã hội. Qua việc tôn vinh Hiến pháp, pháp luật, các hoạt động hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam xây dựng niềm tin, tình cảm, thái độ, hành vi ứng xử phù hợp với quy định của pháp luật, nâng cao ý thức bảo vệ pháp luật của toàn dân. Ngày Pháp luật Việt Nam được tổ chức nhằm đề cao giá trị con người, xây dựng nhân cách, ý thức làm chủ, tôn trọng kỷ cương, tự do trong khuôn khổ pháp luật; coi trọng các giá trị đạo đức tốt đẹp; ý thức trách nhiệm, nghĩa vụ công dân, lòng yêu nước, xây dựng nếp sống văn hoá. Đây chính là yếu tố tạo nên sự bền vững của ý thức pháp luật, kỷ cương, phép nước.
Bên cạnh đó, Nhà nước pháp quyền đòi hỏi một hệ thống pháp luật hoàn thiện. Việc tổ chức Ngày Pháp luật Việt Nam là một trong những điều kiện quan trọng thúc đẩy tiến trình xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân. Pháp luật chỉ có thể điều chỉnh tốt nhất hành vi khi được chấp hành một cách tự nguyện, thực sự trở thành nhu cầu tự thân, có ý thức của mỗi người. Ngày Pháp luật Việt Nam được tổ chức nhằm nâng cao nhận thức, ý thức pháp luật, tự giác chấp hành Hiến pháp, pháp luật, tích cực tham gia bảo vệ pháp luật; động viên toàn xã hội thi hành pháp luật nghiêm minh.
3. Hướng tới xây dựng văn hóa pháp lý trong toàn xã hội
Văn hóa pháp lý được thể hiện hàng ngày ở tất cả các lĩnh vực hoạt động của Nhà nước, cá nhân và xã hội. Để hình thành văn hóa pháp lý cần phải xây dựng lối sống theo pháp luật. Ngày Pháp luật Việt Nam góp phần xây dựng lối sống theo pháp luật, tạo lập thói quen tự giác thực hiện, ứng xử theo pháp luật và nâng cao nhận thức pháp luật của mỗi người.
Năm 2024 là năm thứ 11 huyện Hoài Đức hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam. Chủ đề hưởng ứng Ngày pháp luật Việt Nam năm 2024 của huyện Hoài Đức là "Tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật; hỗ trợ, đồng hành, tăng cường năng lực tiếp cận pháp luật của người dân, doanh nghiệp; triển khai đồng bộ, thống nhất, kịp thời, hiệu quả Luật Thủ đô nhằm xây dựng Thủ đô "Văn hiến - Văn minh - Hiện đại", đáp ứng yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. ".
Ngày Pháp luật Việt Nam năm nay, các cơ quan, đơn vị, địa phương chủ động lựa chọn hình thức hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam phù hợp, hiệu quả, gắn với thực hiện nhiệm vụ chính trị của cơ quan, đơn vị; trọng tâm là triển khai các hoạt động hưởng ứng thiết thực, cụ thể: đẩy mạnh thông tin pháp luật, PBGDPL trên các phương tiện thông tin đại chúng, Cổng/Trang thông tin điện tử, mạng viễn thông, mạng xã hội; thông qua các cuộc thi tìm hiểu pháp luật, tọa đàm giao lưu, đối thoại chính sách, pháp luật, tư vấn pháp luật, trợ giúp pháp lý, hoạt động thanh niên tình nguyện, giáo dục pháp luật ngoại khóa; lồng ghép trong các hoạt động công vụ của cán bộ, công chức, chính quyền, đoàn thể ở cơ sở, các phong trào thi đua, các cuộc vận động do Trung ương, Thành phố, huyện, địa phương phát động... nhằm lan tỏa tinh thần thượng tôn Hiến pháp và pháp luật trong xã hội, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị trên địa bàn huyện; thiết thực chào mừng Đại hội Đảng bộ cấp cơ sở, tiến tới Đại hội Đảng bộ huyện Hoài Đức lần thứ XXV, Đại hội lần thứ XVIII Đảng bộ thành phố Hà Nội và Đại hội lần thứ XIV của Đảng. Việc tổ chức Ngày Pháp luật Việt Nam năm nay là đợt sinh hoạt chính trị - pháp lý sâu rộng, làm cơ sở để triển khai thực hiện có trọng tâm, trọng điểm, hiệu quả, thiết thực nhiệm vụ chính trị, chuyên môn của phòng, ban ngành, địa phương, đóng góp thiết thực xây dựng huyện Hoài Đức nói riêng và Thủ đô Hà Nội an toàn, giàu đẹp, văn minh, hiện đại, đồng thời để đóng góp vào thành quả chung của công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN.
Để triển khai có hiệu quả Ngày pháp luật nước Cộng hòa XHCN Việt Nam trên địa bàn huyện năm 2024, UBND huyện đã ban hành Kế hoạch số 343/KH-UBND ngày 11/10/2024 về hưởng ứng "Ngày pháp luật nước Cộng hòa XHCN Việt Nam" năm 2024 với chủ đề "Tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật; hỗ trợ, đồng hành, tăng cường năng lực tiếp cận pháp luật của người dân, doanh nghiệp; triển khai đồng bộ, thống nhất, kịp thời, hiệu quả Luật Thủ đô nhằm xây dựng Thủ đô "Văn hiến - Văn minh - Hiện đại", đáp ứng yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam". Theo đó, UBND huyện yêu cầu các phòng, ban, ngành, đoàn thể huyện, các xã, thị trấn trên địa bàn huyện triển khai hưởng ứng Ngày pháp luật phù hợp chức năng, nhiệm vụ của đơn vị, với nội dung và hình thức như sau:
* Về nội dung:
- Gắn việc hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam với phổ biến, giáo dục, nâng cao nhận thức về Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, trong đó tập trung thông tin, phổ biến đầy đủ, toàn diện các văn bản, chính sách cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động, lực lượng vũ trang, học sinh, sinh viên và Nhân dân; tập trung tuyên truyền các văn bản góp phần thực hiện chủ đề công tác của huyện Hoài Đức năm 2024 " Kỷ cương, trách nhiệm, hành động, sáng tạo"; các luật, pháp lệnh, văn bản mới thông qua năm 2023, 2024; đặc biệt chú trọng Luật Thủ đô số 39/2024/QH14 và các văn bản hướng dẫn thi hành; những nội dung pháp luật thiết thực với người dân, doanh nghiệp, các vấn đề xã hội quan tâm, cần định hướng dư luận xã hội; pháp luật về đất đai, nhà ở, kinh doanh bất động sản; phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; phòng, chống tội phạm; trật tự, an toàn giao thông đường bộ; phòng, chống cháy nổ; bảo vệ môi trường; an toàn vệ sinh thực phẩm; pháp luật về phòng, chống bạo lực gia đình, phòng, chống bạo lực học đường; vi phạm pháp luật trên không gian mạng; lao động; bảo vệ trẻ em; thực hiện dân chủ ở cơ sở; kỷ cương hành chính; cải cách hành chính, chính quyền số; triển khai công tác giải phóng mặt bằng, tái định cư Dự án đường Vành đai 4 trên địa bàn huyện; Quy tắc ứng xử nơi công cộng trên địa bàn huyện; quy tắc ứng xử của cán bộ, công chức, viên chức và người lao động trong các cơ quan trực thuộc; ứng xử khi tham gia môi trường mạng xã hội; quy tắc ứng xử trong gia đình; xây dựng người Hoài Đức thanh lịch, văn minh, tôn trọng pháp luật…
- Thực hiện truyền thông dự thảo chính sách theo Đề án "Tổ chức truyền thông dự thảo chính sách có tác động lớn đến xã hội trong quá trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật giai đoạn 2022-2027", trong đó chú trọng các dự thảo văn bản quy phạm pháp luật triển khai thi hành Luật Thủ đô, những vấn đề nóng hoặc có nhiều ý kiến khác nhau cần định hướng dư luận xã hội; gắn PBGDPL với xây dựng, hoàn thiện thể chế và tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành pháp luật.
- Tổ chức thực hiện có hiệu quả các đề án, chương trình về PBGDPL: Đề án "Tăng cường năng lực tiếp cận pháp luật của người dân"; Đề án :Nâng cao năng lực đội ngũ hoà giải viên ở cơ sở giai đoạn 2024-2030"; Đề án "Nâng cao năng lực cho đội ngũ báo cáo viên pháp luật, tuyên truyền viên pháp luật thực hiện PBGDPL tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2024-2030" và các chương trình, đề án về PBGDPL khác do Thành phố đã ban hành.
- Triển khai thực hiện các văn bản triển khai thi hành Luật Thủ đô đảm bảo tiến độ, chất lượng, hiệu quả: Kế hoạch số 225/KH-UBND ngày 22/7/2024 của UBND thành phố Hà Nội về triển khai thi hành Luật Thủ đô; Kế hoạch số 254/KH-UBND ngày 22/8/2024 của UBND Thành phố về tuyên truyền, phổ biến, tập huấn Luật Thủ đô và các văn bản hướng dẫn thi hành; Kế hoạch 334/KH-UBND ngày 30/9/2024 của UBND huyện Hoài Đức về tổ chức phong trào thi đua hoàn thành xuất sắc công tác tuyên truyền, triển khai Luật Thủ đô trên địa bàn huyện Hoài Đức…
- Thông tin, phản ánh, tôn vinh gương người tốt việc tốt, điển hình trong xây dựng, thi hành và bảo vệ pháp luật.
- Nhân rộng mô hình hay, cách làm hiệu quả trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật.
* Về hình thức: Các cơ quan, đơn vị, địa phương chủ động lựa chọn hình thức hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam phù hợp, hiệu quả, gắn với thực hiện nhiệm vụ chính trị của cơ quan, đơn vị; trọng tâm là triển khai các hoạt động hưởng ứng thiết thực, như: đẩy mạnh thông tin pháp luật, PBGDPL trên các phương tiện thông tin đại chúng, Cổng/Trang thông tin điện tử, mạng viễn thông, mạng xã hội; thông qua các cuộc thi tìm hiểu pháp luật, tọa đàm giao lưu, đối thoại chính sách, pháp luật, tư vấn pháp luật, trợ giúp pháp lý, hoạt động thanh niên tình nguyện, giáo dục pháp luật ngoại khóa; lồng ghép trong các hoạt động công vụ của cán bộ, công chức, chính quyền, đoàn thể ở cơ sở, các phong trào thi đua, các cuộc vận động do Trung ương, Thành phố, huyện, địa phương phát động... Tổ chức hoạt động hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam gắn với tổ chức hội nghị phổ biến, quán triệt Luật Thủ đô và các văn bản hướng dẫn thi hành dưới hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến cho các cơ quan, đơn vị từ huyện đến cơ sở cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức toàn huyện. Tổ chức treo băng rôn, pa-no, áp phích tại những tuyến đường chính, các tuyến đường trung tâm, trụ sở cơ quan, đơn vị, trường học, địa điểm công cộng để truyền thông, phổ biến rộng rãi về Ngày pháp luật Việt Nam.